Σκύρος
Image: Visit Greece
Ιστορία
Γεωγραφικά αν και το νοτιότερο και μεγαλύτερο Νησί των Βορείων Σποράδων, υπάγεται στο Νομό Ευβοίας και κατ’ επέκταση στην Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας.
Ένα νησί με διαφορετικούς κόσμους που όμως καταφέρνει αρμονικά και συνδυάζει το ύφος των Σποράδων με την έντονη βλάστηση στο Βόρειο τμήμα με την Κυκλαδίτικη κουλτούρα με τα κάτασπρα σπίτια της και τα παραδοσιακά καλντερίμια της αρχοντικής Χώρας.
Η Σκύρος οφείλει το όνομά της στη «Σκυρία ποικίλη λίθο», το περίφημο σκυριανό χρωματιστό μάρμαρο με το οποίο στόλιζαν τα αρχοντικά τους οι Ρωμαίοι. Έκτοτε στη πορεία των αιώνων είχε ποικίλες ονομασίες. Οι περισσότερες από αυτές, όφειλαν την προέλευση τους στη μορφολογία, το έδαφος, τους λαούς και τη φύση της. Ονομάστηκε "Αιγίβοτος" (αυτή που τρέφει αίγες), "Ανεμόεσσα" (λόγω των ανέμων της), "Πελασγία" καθώς κατοικήθηκε από τους Πελασγούς, "Δολοπία", νησί των Δολόπων, "Περίρρυτος", περιβρεχόμενη από θάλασσα, "Πελαγία", νησί του πελάγους, "Σκύρος" λόγω του πορώδους λίθου που εξορύσσονταν στα λατομεία της.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Θησέας πέθανε στη Σκύρο και ο Νεοπτόλεμος, γιος του Αχιλλέα, ήταν από τη Σκύρο, όπως δηλώνεται στο έργο του Σοφοκλή, Φιλοκτ.
Σύμφωνα με ένα μετα-Ομηρικό μύθο, η Θέτις έκρυψε στην Σκύρο τον γιο της Αχιλλέα, για να τον εμποδίσει να πάει να πολεμήσει στην Τροία. Ντυμένος σαν κορίτσι και με το όνομα Πύρρα (κόκκινο ή ξανθό), είναι κρυμμένος ανάμεσα στις κόρες του βασιλιά Λυκομήδη. Αυτή η φορεσιά δεν τον εμποδίζει να αποκτήσει ένα γιο, τον Νεοπτόλεμο, με την πριγκίπισσα. Ο Οδυσσέας έρχεται στο νησί μεταμφιεσμένος σε μικροπωλητή και φυσικά όλα τα κορίτσια δείχνουν το ενδιαφέρον τους στα υφάσματα, τα αρώματα και κοσμήματα. Το μόνο «κορίτσι», που ενδιαφέρεται για τα όπλα είναι, φυσικά, η Πύρρα και ο Οδυσσέας αποκαλύπτει τον Αχιλλέα και τον παίρνει μαζί του στην Τροία.
Αντιθέτως, σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, ο Αχιλλέας λεηλάτησε το νησί της Σκύρου για να τιμωρίσει τον Λυκομήδη για τη δολοφονία του Θησέα.
Το 475 π.Χ., ο Κίμων νίκησε τους Δόλοπες και κατέλαβαν ολόκληρο το νησί. Από την ημερομηνία αυτή, το νησί εντάχθηκε στη συμμαχία της Δήλου, που αργότερα έγινε ουσιαστικά η Αθηναϊκή Αυτοκρατορία. Ο Κίμων υποστήριξε ότι έχει βρει τα λείψανα του Θησέα και τα διακόμισε στην Αθήνα.
Το 340 π.Χ. οι Μακεδόνες κατέλαβαν το νησί και κυριάρχησαν μέχρι το 192 π.Χ., οπότε ο βασιλιάς Φίλιππος και οι Ρωμαίοι το έθεσαν και πάλι υπό την ηγεμονία της Αθήνας.
Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής, η Σκύρος ανήκε στο θέμα Αιγαίου. Το 1204, μαζί με τις υπόλοιπες Σποράδες, πέρασε στην κατοχή των αδελφών Γκίζη και συγκεκριμένα του Ιερεμία Γκύζη. Το 1538 κατελήφθη από το Χαϊρεντίν Μπαρμπαροσα και έγινε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το νησί απέκτησε προνόμια και δεν είχε τουρκική φρουρά, αλλά υπέφερε από τις επιδρομές πειρατών, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί του να καταφύγουν στο Κάστρο.
Το νησί συμμετείχε στην ελληνική επανάσταση του 1821, προσφέροντας οικονομική και ναυτική βοήθεια και αργότερα εντάχθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Αρχαιολογικοί Χώροι, Μουσεία, Αξιοθέατα
Παλαμάρι Σκύρου
Προϊστορικός οικισμός στην παραλία του Παλαμαρίου όπου βρίσκεται στα βόρεια παράλια, ο οποίος χρονολογείται από την πρώιμη και μέση περίοδο του χαλκου (2500-1800 π.Χ).
Παρατηρώντας το χώρο ο επισκέπτης συνειδητοποιεί τη μοναδικότητα μιας οργανωμένης πόλης.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Στο Μουσείο εκτίθενται συλλογές από ευρήματα που προέρχονται από διάφορες αρχαιολογικές θέσεις στο νησί και χρονολογούνται από την πρωτοελλαδική περίοδο (2800 έως 1900 π.Χ) έως και ρωμαϊκά χρόνια, αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά διαφόρων περιόδων καθώς και σαρκοφάγοι από την πρωτογεωμετρική περίοδο.
Λαογραφικό Μουσείο
Το Μουσείο του Μάνου & Αναστασίας Φαλτάϊτς είναι από τα πρώτα τοπικά-ιστορικά Λαογραφικά Μουσεία της Ελλάδας, φορτωμένο από τον παραδοσιακό πολιτισμό και την ιστορία της Σκύρου.
Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1964 με στόχο να διασωθεί η Σκυριανή κληρονομιά στον τοπικό χώρο αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο.
Ρούπερτ Μπρούκ
Μια πανέμορφη πλατεία στη Χώρα, με φανταστική θέα το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, αφιερωμένη στον φιλέλληνα Άγγλο ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ και την αιώνια ποίηση.
Γλύπτης Γεώργιος Λάμπρου
Ένας γνήσιος καλλιτέχνης ο οποίος σιωπηλά και αθόρυβα δημιουργεί μεγαλειώδη έργα τέχνης. Αρκετά από τα έργα του έχουν πάρει θέση σε Μουσεία και ιδιωτικές συλλογές σε διάφορα μέρη της Ελλάδος, όπως επίσης πολλά από αυτά διακοσμούν το Νησί, όπου γεννήθηκε και λάτρεψε.
Το αλογάκι της Σκύρου: η αρχαία φυλή των αλόγων του Αχιλλέα και του Αλέξανδρου
Το αλογάκι της Σκύρου είναι μια ιδιαίτερα μικρόσωμη φυλή, θεωρείται μια από τις μικρότερες και σπανιότερες φυλές του κόσμου, ενώ τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά, εκτός του ύψους, είναι κοινά με εκείνα των μεγαλύτερων αλόγων.
Είναι μικροκαμωμένο και λεπτοκόκκαλο ζώο. Το κεφάλι του είναι κάπως χοντρό, με μεγάλα μάτια και ρουθούνια. Έχει πολύ δυνατό λαιμό και χοντρό σε αναλογία με τις ωμοπλάτες και το στέρνο. Η χαίτη του είναι μακριά και πλούσια με ένα χρώμα πάντα πιο σκούρο από το δέρμα. Τα πόδια του είναι λεπτά, γερά και νευρώδη με δυνατές κλειδώσεις. Τα χρώματα του σκυριανού αλόγου είναι σε διάφορες αποχρώσεις του καστανού, του κοκκινόφαιου και σπανιότερα λευκό ή γκριζόφαιο.
Το αλογάκι της Σκύρου είναι μία αρχαία φυλή αλόγων και έχει κοινές ρίζες με το Άλογο της Πίνδου. Θεωρείται ότι είναι απόγονος των αλόγων που ο Αχιλλέας είχε μαζί του όταν πήγε στην Τροία. Είναι συνδεδεμένο με τα άλογα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι αυτής της φυλής τα άλογα που απεικονίζονται στην ζωφόρο του Παρθενώνα. Υποτίθεται ότι αυτά τα αλογάκια τα φέρανε στο νησί οι Αθηναίοι τον 5ο π.Χ. αιώνα.
Είναι ζώο συντροφικό, κοινωνικό, εύρωστο, έξυπνο με ιδιαίτερα φιλική συμπεριφορά προς τα παιδιά.
Στα νεότερα χρόνια τα αλογάκια χρησιμοποιούνταν για αγροτικές εργασίες και αθλητικές-πολιτιστικές εκδηλώσεις. Από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάϊο αφήνονται ελεύθερα στο βουνό Κόχυλα, στα νοτιοανατολικά του νησιού. Το καλοκαίρι επιστρέφουν στους ιδιοκτήτες τους λόγω έλλειψης τροφής και νερού, μέχρι την δεκαετία του 70 και για να χρησιμοποιηθούν στις αγροτικές εργασίες...
Σήμερα το Σκυριανό αλογάκι είναι μία από τις πιο σπάνιες φυλές αλόγων του κόσμου. Στις αρχές της δεκαετίας του 90 ήταν καταγεγραμμένα 220 καθαρόαιμα σε όλη την Ελλάδα, από τα οποία 120 βρίσκονταν στην Σκύρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τα έχει περιλάβει ανάμεσα στις σπάνιες φυλές αγροτικών ζώων και χρηματοδοτεί τις πρωτοβουλίες που έχουν σκοπό την προστασία τους.
Μοναστήρι Αγίου Γεωργίου
Στην κορυφή της Χώρας της Σκύρου , δίπλα στο Κάστρο βρίσκεται η Μονή του Αι-Γιώργη , του προστάτη του Νησιού.
Η Μονή του Αι-Γιώργη χτίστηκε το 960μ.χ επί Νικηφόρου Φωκά, και από το 1447 περίπου υπάγεται στην Ιερά Μονή της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους μαζί με μια τεράστια περιουσία από τα καλύτερα κτήματα του νησιού που αγγίζει περίπου το 1/5 της έκτασής του. Τα κτήματα αυτά ήταν δωρεά του Νικηφόρου Φωκά στην Μονή Μεγίστης Λαύρας για τη νίκη επί των Αράβων γύρω στο 958μ.χ. Σύμφωνα με την μαρμάρινη επιγραφή πάνω στο καμπαναριό ο ναός που υπάρχει σήμερα, χρονολογείται γύρω στο 1600μ.χ
Τον 16ο αιώνα το μοναστήρι ανακαινίστηκε και ανά τους αιώνες υπήρξε από τα σημαντικότερα προσκυνήματα του Αγίου Γεωργίου στην Ελλάδα.
Το 2001 το Μοναστήρι υπέστη σοβαρές ζημιές λόγω του σεισμού στη Σκύρο και παρέμεινε κλειστό για 14 χρόνια έως τις 23 Απριλίου του 2015, οπότε είναι πλέον επισκέψιμο. Κάτω από τη Χώρα βρίσκεται το Μετόχι της Μονής που αντικαθιστούσε τη Μονή το χρονικό διάστημα που ήταν κλειστό.
Από το 1993 Ηγούμενος και μοναδικός μοναχός της Μονής είναι ο Αρχιμανδρίτης π. Γερόντιος (από την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας) ο οποίος κάνει άοκνες προσπάθειες να αναβιώσει το ιστορικό αυτό προσκύνημα.
Πηγή κειμένων: www.skyros.gr
Λαογραφικά βιβλία για τη Σκύρο
